Δεν είναι μόνο οι Καρυάτιδες που έφερε στο φως η αρχαιολογική σκαπάνη στην Αμφίπολη, αλλά και η αδυναμία σωστής αξιοποίησης των αρχαιολογικών χώρων και μουσείων της Ελλάδας. Μετά από έξι χρόνια ύφεσης και σκληρής λιτότητας, οι ανασκαφές στην Αμφίπολη επαναφέρουν στο προσκήνιο το ζήτημα της χρηματοδότησης στον τομέα του πολιτισμού, ο οποίος δέχθηκε σοβαρότατο πλήγμα από την κρίση.
Η νέα αρχαιολογική ανακάλυψη, όμως, πέραν της ιστορικής της σημασίας, δημιουργεί ελπίδες ότι κάτι μπορεί να αλλάξει στον τομέα της χρηματοδότησης.
«Δεν έχει σημασία ποιανού είναι ο τάφος», λέει στο Bloomberg η γενική γραμματέας του υπουργείου Πολιτισμού, κα. Λίνα Μενδώνη. «Η Αμφίπολη έχει ήδη κερδίσει διότι έχει αυτό το σημαντικό μνημείο. Η κρίση επηρέασε τις πολιτιστικές χορηγίες. Όμως ο πολιτισμός, και ιδιαίτερα ο Ελληνικός πολιτισμός, πάντα τραβά το ενδιαφέρον».
Στο εκτενές του άρθρο, το Bloomberg σημειώνει πως η λιτότητα στην Ευρώπη έχει οδηγήσει σε σημαντικές περικοπές δαπανών στον τομέα του πολιτισμού –από τις εκθέσεις των μουσείων μέχρι και τους φύλακες των αρχαιολογικών χώρων.
Στην Ελλάδα, ειδικότερα, η χρηματοδότηση του υπουργείου Πολιτισμού έχει μειωθεί στο ήμισυ από το 2010, αφού οι διαθέσιμοι πόροι ανακατανεμήθηκαν προκειμένου να καλύψουν το κενό του προϋπολογισμού. Αυτό είχε ως αποτέλεσμα να δημιουργηθεί σημαντικό οικονομικό πρόβλημα σε πολλά μουσεία και αρχαιολογικούς χώρους, χωρίς να λείπουν οι περιπτώσεις «λουκέτου».
Τελευταίο περιστατικό, η ανακοίνωση του κλεισίματος από την Πέμπτη 2 Οκτωβρίου της Αρχαίας Κασσώπης –του αρχαιολογικού χώρου της Πρέβεζας, στις πλαγιές του Ζαλόγγου- καθώς και του Μουσείου της Νικόπολης –ο οποίος φιλοξενεί αποκλειστικά τα ευρήματα του αρχαιολογικού χώρου της Νικόπολης- λόγω έλλειψης φυλακτικού προσωπικού. Η έλλειψη φυλάκων παρά λίγο να οδηγήσει νωρίτερα και στο κλείσιμο του αρχαιολογικού χώρου της Νεμέας, αν και για το πρόβλημα βρέθηκε –έστω και προσωρινά- κάποια λύση. Από την πλευρά των μουσείων, χαρακτηριστικότερο ίσως παράδειγμα αποτελεί το παρ’ ολίγον λουκέτο στο Μουσείο Καζατζάκη στην Κρήτη, που τελικά αποφεύχθηκε μετά από ιδιωτική πρωτοβουλία εφοπλιστή.
Η κρίση οδήγησε επίσης σε συρρίκνωση των πόρων που διέθεταν στον τομέα του πολιτισμού και οι ιδιώτες δωρητές. Χαρακτηριστικό είναι ότι ξένες αρχαιολογικές σχολές, ορισμένες από τις οποίες βρίσκονται στην Ελλάδα εδώ και αιώνες, έπρεπε να προχωρήσουν σε περικοπές δαπανών στις χώρες προέλευσής τους.
Τώρα όμως, οι αξιωματούχοι που ασχολούνται με ζητήματα πολιτισμού, επιχειρούν να εξασφαλίσουν μέρος των ευρωπαϊκών κονδυλίων που θα διατεθούν τα επόμενα έξι χρόνια.
Στη χώρα μας, στελέχη όπως η κα Μενδώνη υποστηρίζουν πως αν δοθούν χρήματα για ανακαινίσεις, αναστηλώσεις, ανασκαφές και εκθέσεις, θα υπάρξει μια αλυσιδωτή (θετική) επίπτωση στην ανάπτυξη, τις ιδιωτικές επενδύσεις, τον τουρισμό και τις θέσεις εργασίας.
Σημειώνεται πως η Ελλάδα έχει ήδη λάβει 730 εκατ. ευρώ για περίπου 640 πολιτιστικά projects από το προηγούμενο πρόγραμμα χρηματοδότησης.
«Η χρηματοδότηση για τον πολιτισμό δεν είναι πολυτέλεια, αλλά ανάγκη», δήλωσε η κα. Μενδώνη σε ημερίδα που πραγματοποιήθηκε στις 28 Αυγούστου, επικαλούμενη ευρωπαϊκές μελέτες που έδειξαν ότι ο πολιτιστικός τομέας προσέθεσε 4,5% στο ΑΕΠ της περιοχής, ποσοστό μεγαλύτερο από αυτό που προσφέρουν οι αυτοκινητοβιομηχανίες.
Εταιρική χρηματοδότηση
Βεβαίως, η κρίση δεν επηρέασε τις δαπάνες για ζητήματα πολιτισμού μόνο στην Ελλάδα. Στη Γαλλία –την έδρα του Λούβρου και της Όπερας του Παρισιού- ο προϋπολογισμός για τον πολιτισμό μειώθηκε κατά 2% για κάθε ένα από τα προηγούμενα δυο χρόνια. Η γαλλική κυβέρνηση άρχισε να αναζητά δωρεές για την αποκατάσταση μνημείων όπως το Πάνθεον στο Παρίσι, προσφέροντας ως αντάλλαγμα την αναγραφή του ονόματος του δωρητή σε μια πόρτα του κτηρίου.
Στη Ρώμη, η ιταλική κυβέρνηση έχει επιλέξει να προσελκύσει εταιρίες και ιδιώτες χορηγούς προκειμένου να χρηματοδοτήσουν εργασίες σε αρχαιολογικά μνημεία όπως το Κολοσσαίο.
Δεν ισχύει όμως το ίδιο και στην Ελλάδα. Για την ακρίβεια, η σκέψη και μόνο να αξιοποιηθούν εταιρικές χορηγίες για τον πολιτισμό, ακόμα δημιουργεί αίσθημα αποστροφής –αν και σε μικρότερο βαθμό απ’ ότι στο παρελθόν.
Όπως σημειώνει το Bloomberg, το 1992, το ιταλικό γραφείο της Coca Cola χρειάστηκε να ζητήσει συγνώμη από την Ελλάδα, όταν στο πλαίσιο διαφημιστικής της καμπάνιας μετέτρεψε τα λευκά μάρμαρα του Παρθενώνα σε μπουκάλι της Coca Cola –όπως και άλλα ευρωπαϊκά μνημεία όπως ο Πύργος του Άιφελ και ο Πύργος της Πίζας. Η διαφήμιση αυτή προκάλεσε την έντονη αντίδραση της Ελλάδας, η οποία την χαρακτήρισε προσβολή στον Παρθενώνα και τον διεθνή πολιτισμό.
Όμως, κάτι φαίνεται να αλλάζει τώρα, λόγω των περικοπών στους προϋπολογισμούς.
Η Στοά του Αττάλου, η οποία ανοικοδομήθηκε από αμερικανούς αρχαιολόγους με τη χρηματοδότηση της οικογένειας Rockefeller την δεκαετία του 1950, μπορεί πλέον να χρησιμοποιηθεί για επιχειρηματικά events. Παράλληλα, τον Ιανουάριο του 2012 μειώθηκαν τα «υπερβολικά υψηλά» κόστη αδειοδότησης για κινηματογράφηση και φωτογράφηση μνημείων και μουσείων.
Εν τούτοις, η Ελλάδα δεν έχει ακόμα «αγκαλιάσει» τις επιχειρηματικές χορηγίες όπως έχουν κάνει για παράδειγμα η Ιταλία, όπου η γνωστή εταιρεία πολυτελών υποδημάτων Tods χρηματοδοτεί την ανακαίνιση του Κολοσσαίου και η Bulgari κάνει δωρεές ώστε να αποκατασταθεί η Ισπανική Σκάλα.
«Δεν είμαστε αντίθετοι στην ιδιωτική χορηγία, αλλά είμαστε προσεκτική ως προς το πώς θα γίνει η προώθηση του χορηγού», σχολιάζει η κα. Μενδώνη. «Δεν μπορείς να βάλεις ένα μπάνερ στο μνημείο που χρηματοδοτούν».
Ιδιωτικό χρήμα
Ο ομότιμος καθηγητής κλασικής αρχαιολογίας του Πανεπιστημίου της Καλιφόρνιας, Berkeley, Stephen Miller, εργάζεται στον αρχαιολογικό χώρο της Νεμέας από το 1973 και έχει ταχθεί υπέρ του να δοθεί η δυνατότητα στις ιδιωτικές εταιρίες να αναπτύσσουν και προστατεύουν αρχαιολογικούς χώρους.
«Πολλοί αρχαιολόγοι εντός του υπουργείου (Πολιτισμού), σε αντίθεση με αυτούς των πανεπιστημίων, θεωρούν ντροπή να βγάζει κανείς χρήματα από τις αρχαιότητες», σημείωσε ο Miller, ο οποίος είχε εργαστεί για ένα μικρό χρονικό διάστημα στον χώρο της Αμφίπολης, το 1970. «Αδυνατούν να καταλάβουν ότι οι μισθοί τους εξαρτώνται από αυτές τις αρχαιότητες και πως οι ίδιοι βγάζουν χρήματα από αυτές».
Σύμφωνα με τον Επαμεινώνδα Φαρμάκη, της εταιρείας συμβούλων για χορηγούς Elpis, τα πλεονεκτήματα ενός συντονισμένου επιχειρησιακού σχεδιασμού είναι εμφανή στο νέο Μουσείο της Ακρόπολης, γύρω από το οποίο έγινε πεζοδρόμηση, προσελκύοντας τουρίστες αλλά και ντόπιους στα εστιατόρια και μπαρ της περιοχής, τονώνοντας την οικονομία.
Ο κ. Φαρμάκης λέει στο Bloomberg ότι θα ήθελε να δει παρόμοιες κινήσεις και στην Αμφίπολη. «Δεν φαίνεται να υπάρχει στρατηγικό σχέδιο ως προς το τι θα συμβεί στην Αμφίπολη», σημειώνει, αναφέροντας πως «στην Ιταλία θα ‘έτρεχαν’ σενάρια ως προς το τι θα μπορούσε να βρεθεί, έτσι ώστε το κάθε σενάριο να συνοδεύεται και από ένα κατάλληλο επιχειρηματικό σχέδιο».
Πηγή: Bloomberg, Βήμα, Καθημερινή
Επιμέλεια: Α.Γ.Φ.
Το κράτος και ο ιδιώτης θα πρέπει να συνεργάζονται αρμονικά για το ευρύτερο καλό. Οι μεταξύ τους διαφορές ειναι και θα πρέπει να παραμένουν σαφής ούτως ώστε να εκλείπουν τα φαινόμενα εκμετάλλευσης απο τη μια ή την άλλη πλευρά σε βάρος των πολιτών.
ΑπάντησηΔιαγραφή