Λίγες ημέρες απομένουν μέχρι το μεγάλο δημοψήφισμα που θα καθορίσει το μέλλον της Βρετανίας εντός ή εκτός Ευρωπαϊκής Ένωσης, με τα «αντίπαλα στρατόπεδα» να συνεχίζουν την προσπάθεια επιρροής προς τη μία ή την άλλη πλευρά και τις δημοσκοπήσεις μέχρι στιγμής να είναι αμφίρροπες, δίνοντας προβάδισμα πότε στη μία και πότε στην άλλη πλευρά. Οι δυο πλευρές έχουν ήδη εκθέσει τις θέσεις τους για πάσης φύσης ζητήματα, από το σύστημα υγείας, τη μετανάστευση, την οικονομία, την ασφάλεια, ακόμα και την κινητή τηλεφωνία. Ποιος θα ήταν όμως ο αντίκτυπος μιας ενδεχόμενης εξόδου από την ΕΕ στον κόσμο της τέχνης;
Η Laura Chesters του Artnet News ζήτησε τη γνώμη καλλιτεχνών, διευθυντών μουσείων, εμπόρων τέχνης και γκαλερί.
Καλλιτέχνες
Διακεκριμένοι καλλιτέχνες, όπως οι Tacita Dean, Anish Kapoor, Tracey Emin και Conrad Shawcross, είναι μεταξύ των 282 προσωπικοτήτων από τον κόσμο της τέχνης και του πολιτισμού που τάσσονται υπέρ της παραμονής στην ΕΕ. Ο Wolfgang Tillmans, ο οποίος ζει στο Βερολίνο και ο οποίος απέκτησε τη φήμη του όταν ζούσε στο Λονδίνο, έχει μάλιστα δημιουργήσει αφίσες και έχει γράψει επιστολές στηρίζοντας την παραμονή της Βρετανίας στην Ευρώπη.
Ένας από τους σημαντικότερους λόγους για την στάση τους αυτή είναι η χρηματοδότηση. Η χρηματοδότηση από την ΕΕ αγγίζει ετησίως εκατομμύρια στερλίνες, ενώ αμέτρητες είναι οι γκαλερί, τα μουσεία και οι καλλιτέχνες που έχουν επωφεληθεί από τα χρήματα αυτά.
Από την άλλη πλευρά, άλλα μεγάλα ονόματα του χώρου εκφράζουν δυσαρέσκεια γι’ αυτό που θεωρούν περιττή ευρωπαϊκή νομοθεσία που έχει πλήξει τη βρετανική βιομηχανία, εκτιμώντας πως θα ήταν καλύτερα η χώρα τους να βγει από την ΕΕ.
Η εφαρμογή του προγράμματος για τα δικαιώματα επαναπώλησης των καλλιτεχνών (ARR) το 2006, για παράδειγμα, χαιρετίστηκε από τους καλλιτέχνες, όχι όμως και από την υπόλοιπη βιομηχανία.
Η ευρωπαϊκή νομοθεσία δίνει το δικαίωμα στους δημιουργούς πρωτότυπων έργων τέχνης να λαμβάνουν δικαιώματα κάθε φορά που κάποιο από τα έργα τους επαναπωλείται για περισσότερα από 1.000 ευρώ. Τα δικαιώματα αυτά ανέρχονται σε 4% για τιμή πώλησης από 1.000 ως 50.000 ευρώ και μειώνονται έως το 0,25% για τιμές που ξεπερνούν τα 500.000 ευρώ, ενώ τα δικαιώματα καταβάλλονται και στους κληρονόμους για 70 χρόνια μετά τον θάνατο του καλλιτέχνη.
Οι επικριτές όμως υποστηρίζουν πως αυτό φέρνει σε σοβαρά μειονεκτική θέση το Λονδίνο έναντι των μεγαλύτερων ανταγωνιστών του –δηλαδή της Νέας Υόρκης και του Χονγκ Κονγκ- όπου κάτι τέτοιο δεν ισχύει.
Όμως, ακόμα και αν η Βρετανία αποχωρήσει από την ΕΕ, δεν υπάρχει τρόπος να γνωρίζει κανείς αν η συγκεκριμένη νομοθεσία θα αρθεί ή πόσο γρήγορα θα συμβεί αυτό. Ωστόσο, παρά την αβεβαιότητα, οι καλλιτέχνες εξακολουθούν να πιστεύουν στη δύναμη του Λονδίνου ως παγκόσμιου καλλιτεχνικού κόμβου, ενός κόμβου που είναι αρκετά ισχυρός ώστε να αντέξει τις όποιες αλλαγές.
Μουσεία και Ιδρύματα
Υπέρ της παραμονής στην Ευρώπη έχουν ταχθεί οι διευθυντές δυο εκ των γνωστότερων μουσείων της Βρετανίας. Ο διευθυντής της Tate, Sir Nicholas Serota δήλωσε τον περασμένο μήνα στους Times ότι ανησυχεί για το ενδεχόμενο Brexit, τονίζοντας πως «η τέχνη στη Βρετανία ανέκαθεν επηρεάζονταν από αυτά που συμβαίνουν στην Ευρώπη, από το τακτικό πέρασμα καλλιτεχνών –από τον Rubens μέχρι τον Van Dyck-, άρα είμαστε μέρος της Ευρώπης».
Από την πλευρά του, ο γερμανός διευθυντής του Victoria & Albert Museum, Martin Roth, χαρακτήρισε «καταστροφή» το Brexit, εξηγώντας πως «οι ευρωπαϊκές επιδοτήσεις που χορηγούνται για την έρευνα θα χαθούν… φαντάζομαι πως το Βερολίνο θα κερδίσει σημαντικά αν το Λονδίνο χάσει την επιρροή του».
Το ζήτημα, όμως, δεν είναι μόνο η χρηματοδότηση από την ΕΕ. Το σύστημα αδειοδότησης για τις εξαγωγές, το οποίο ισχύει από το 1993, δίνει τη δυνατότητα στα μουσεία να αγοράζουν έργα που θεωρούνται εθνικής σημασίας, στην ίδια τιμή στην οποία πωλούνταν. Οι επικριτές, ωστόσο, υποστηρίζουν πως αυτό απλώς αυξάνει τη κοστοβόρα γραφειοκρατία για τις πωλήσεις σε σχέση με άλλες χώρες του κόσμου.
Έμποροι τέχνης και γκαλερί
Αυτοί που τάσσονται κατά του Brexit, μιλούν για την αβεβαιότητα που θα προκαλούσε στην οικονομία η έξοδος από την ΕΕ. Διάφορα διεθνή οικονομικά ινστιτούτα έχουν προειδοποιήσει για την επίπτωση στην οικονομία, την μείωση των επενδύσεων στη Βρετανία, ακόμα και για ύφεση. Όσο όμως τάσσονται υπέρ, πιστεύουν πως η ΕΕ έχει δημιουργήσει περιορισμούς μόνο στην αγορά τέχνης.
Η υποκόμισσα Bridgeman, ιδρύτρια του Bridgeman Images δηλώνει: «Η Βρετανία έχει μια επιτυχημένη καλλιτεχνική και πολιτιστική σκηνή και αν απελευθερωθεί από τα δεσμά της ευρωπαϊκής νομοθεσίας και των προσπαθειών να την προσπάθεια να ενταχθεί στο ευρωπαϊκό ‘brand’, θα ανθίσει». Κατά την ίδια, η αγορά τέχνης θα ήταν καλύτερα αν η Βρετανία έφευγε από την ΕΕ, εξηγώντας ότι «η ΕΕ πλήρωσε 11,1 εκατ. στερλίνες τη Βρετανία το 2014 για το «Creative Europe» ή 0,06% των συνολικών εισφορών της Βρετανίας προς την ΕΕ το ίδιο έτος. Το Βρετανικό Συμβούλιο έλαβε κάτι παραπάνω από 30 εκατ. στερλίνες, ή 0,18% των συνολικών βρετανικών εισφορών στην ΕΕ. Η Βρετανία λαμβάνει λιγότερα από τους πόρους του «Creative Europe» από οποιαδήποτε άλλη χώρα, περιλαμβανομένης της Γαλλίας που έλαβε 44,2 εκατ. στερλίνες, το Βέλγιο που έλαβε 32,1 εκατ. ή τη Γερμανία που έλαβε 20,4 εκατ.».
«Πληρώνοντας στην ΕΕ σχεδόν 20 δις. στερλίνες ετησίως, πληρώνουμε την ΕΕ διπλάσια από αυτά που παίρνουμε πίσω, και είμαστε καθαροί χρηματοδότες για περισσότερο από 40 χρόνια –με συνολικά πάνω από 508 δις. στερλίνες!», τονίζοντας πως η Βρετανία θα μπορούσε εύκολα να καλύψει την χρηματοδότηση αυτή, ενώ ο κόσμος της τέχνης θα μπορούσε να ζητήσει ακόμα περισσότερα χρήματα.
Ένα άλλο κρίσιμο ζήτημα είναι πως αυτή τη στιγμή η Βρετανία έχει τον χαμηλότερο ΦΠΑ στις εισαγωγές σε όλη την Ευρώπη (5%) και υπάρχει ανησυχία ότι αν η Βρετανία παραμείνει στην ΕΕ και επιβληθεί ενιαίος δασμός στις εισαγωγές, τότε η Βρετανία θα μπορούσε να χάσει αυτό το μεγάλο πλεονέκτημα.
Αντιθέτως, η ειδικός στην νομοθεσία της τέχνης Becky Shaw, τονίζει πως δεν υπάρχει βεβαιότητα ότι το Brexit θα επηρέαζε τον ΦΠΑ.
Από την πλευρά της, η διευθύντρια του δημιουργικού τμήματος της Arusha gallery, Agnieszka Prendota, ανησυχεί για την επίπτωση που θα έχει στην επιχείρηση η έξοδος από την ΕΕ, εκτιμώντας πως η επίπτωση στην αγορά τέχνης θα είναι τεράστια, αφού οι χρόνοι και τα κόστη εισαγωγής έργων προς και από χώρες εκτός ΕΕ μπορεί να είναι επιζήμια για πολλά σχέδια εκθέσεων, για τις ευκαιρίες για τους καλλιτέχνες, αλλά και για την ανάπτυξη των γκαλερί, ιδιαίτερα των μικρότερων.
Αντιθέτως, ο ιστορικός τέχνης και έμπορος τέχνης Clovis Whitfield αμφιβάλει πως η ΕΕ έχει βοηθήσει ή ότι κατανοεί τον τομέα, υπογραμμίζοντας πως δεν υπήρξε αρκετή στήριξη προς το εμπόριο αντικών στη Βρετανία.
Εν τούτοις, οι ανησυχίες ως προς το τι θα μπορούσε να συμβεί αν η Βρετανία αποφασίσει να φύγει από την ΕΕ, δεν έχουν σταματήσει την έλευση ιδιοκτητών γκαλερί στο Λονδίνο. Η Galerie Thaddaeus Ropac με έδρα σε Αυστρία και Γαλλία ετοιμάζεται να ανοίξει το πρώτο παράρτημά της στο Λονδίνο.
Οι γκαλερί στο εξωτερικό που δεν διαθέτουν παρουσία στη Βρετανία θα μπορούσαν να επηρεαστούν στην περίπτωση που η έξοδος δημιουργήσει πρόβλημα στις εισαγωγές ή εξαγωγές έργων τέχνης μεταξύ χωρών, κάτι που θα επηρέαζε τους βρετανούς αγοραστές.
Αξίζει να σημειωθεί πως οι μεγάλοι οίκοι δημοπρασιών, που έχουν επωφεληθεί σε μεγάλο βαθμό από πολλές αλλαγές στην Ευρώπη τα τελευταία χρόνια, προτιμούν να απέχουν από τη συζήτηση, και έτσι δεν υπήρξε σχολιασμός από Sotheby’s, Christie’s, Phillips και Bonhams.
Πηγή: Artnet News
Επιμέλεια: Α.Γ.Φ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου